Epilepsie is een van de vijf meest voorkomende neurologische aandoeningen die wereldwijd voorkomen. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) schat dat minstens 50 miljoen mensen met epilepsie leven. Het is een aandoening die wordt gekenmerkt door ongecontroleerde aanvallen, die zich zonder aanwijsbare reden kunnen herhalen.
Epilepsie is een neurologische aandoening die het centrale zenuwstelsel aantast. Met andere woorden, het is een aandoening van het elektrische systeem van de hersenen.
Een aanval is als een elektrische storm in de hersenen. Tijdens deze abnormale elektrische storm kan het betrokken deel van de hersenen de normale taak niet uitvoeren. Mensen ervaren plotselinge veranderingen in bewegingen, sensatie, bewustzijn of gedrag.
De uiterlijke effecten zijn afhankelijk van de vorm van epilepsie en kunnen zowel wilde ongecontroleerde bewegingen, maar ook alleen gefriemel met handen, het wegvallen van spierspanningen of een korte periode zijn waarin het bewustzijn is verlaagd.
Oorzaken en behandeling van epilepsie
Hoewel het een veel voorkomende aandoening is en er veel onderzoek naar het onderwerp wordt gedaan, is er heel weinig bekend over epilepsie. Oorzaken van epilepsie zijn nog steeds niet volledig begrepen.
In de meeste gevallen wordt de oorzaak van de aandoening echter niet herkend.
Geschat wordt dat ongeveer 70% van de mensen met epilepsie een vrijwel normaal leven kunnen leiden met behulp van medicijnen. Maar ongeveer 30% van de mensen blijft epileptische aanvallen houden ondanks de hulp van medicatie en kan hier in het dagelijks leven door beperkt worden. Bovendien kleven er veel sociale stigma’s aan de aandoening waardoor mensen met epilepsie vaker sociaal geïsoleerd kunnen raken.
Medische professionals adviseren vaak lichaamsbeweging als een aanvulling op de behandeling, omdat ze erkennen dat lichaamsbeweging de conditie, de energie en de stemming verbetert en vooral stress verlicht. Daarnaast komt er bij het sporten Endorfine vrij, ookwel bekend als het geluk hormoon, wat zorgt voor stress vermindering. Aangezien stress vaak een grote trigger is voor epileptische aanvallen kan sport en beweging voor een directe vermindering zorgen.
Het verbeteren van de algemene gezondheid en het op deze manier bijdragen aan het welzijn kan ervoor zorgen dat de frequentie van epileptische aanvallen en de gevolgen daarvan voor sommige mensen afneemt. Het kan mensen ook helpen om een gevoel van meer controle te krijgen over hun gezondheid.
Hoe kan yoga helpen?
Yoga heeft een bewezen positief effect op de algemene gezondheid met vele langdurige gezondheidsvoordelen. Yoga is niet alleen een kwestie van fysieke bewegingen; asana’s (yogahoudingen) en ademhalingsoefeningen hebben een grote invloed op het functioneren van het zenuwstelsel.
Een uitgebalanceerde Hatha Yoga of een Yin Yoga-beoefening kan het zenuwstelsel kalmeren, wat de kans op een aanval kan verkleinen en zelfs kan helpen om de aanval te stoppen voordat deze volledig wordt. [3]
Gecontroleerde ademhaling, meditatie en zachte yogahoudingen helpen om stress te verminderen [2], een welbekende trigger voor epileptische aanvallen. Bij ademhalings- en balans oefeningen focus je op een punt waardoor de overdracht van neurotransmitters van de ene naar de andere hersenhelft meer in balans komt. Een uitgebalanceerde Hatha of Yin Yoga beoefening kalmeert het zenuwstelsel, wat de kans op een aanval kan verminderen of de aanval kan voorkomen.
Wat vooral interessant is: als yoga houdingen, ademhalingsoefeningen en meditatie-oefeningen regelmatig en lang genoeg worden beoefend, kan dit leiden tot permanente veranderingen in de hersenen.[3] Yoga kan daarom een zeer positief effect hebben als aanvulling naast de voorgeschreven medicatie. Door langdurig en regelmatig yoga te beoefenen kunnen er blijvende, positieve veranderingen in het lichaam en de hersenen optreden.[3] Deze veranderingen kunnen helpen om aanvallen te voorkomen en de tijd tussen de aanvallen oprekken.
Een yogastudent met epilepsie – wat u moet weten
Aanvallen kunnen op elk moment en zonder aanwijsbare reden plaatsvinden. Daarom moet je als yogaleraar geïnformeerd worden als een student lijdt aan epilepsie. De meeste mensen zullen dit soort informatie met u delen, maar voor de zekerheid, overweeg dan om alle nieuwe studenten een standaard toelatingsformulier te laten invullen. In dit formulier vraag je naar eventuele blessures, aandoeningen en andere problemen die hun yoga-beoefening kunnen beïnvloeden.Het is hierbij ook aan te raden om duidelijk aan te geven dat de student zelf volledig verantwoordelijkheid en aansprakelijk is voor zijn eigen gezondheid en welzijn.
1. EHBO Kennis
Als een student je informeert dat hij of zij epilepsie heeft, zorg er dan voor dat je zelf goed weet hoe een aanval zich bij hem of haar manifesteert en wat je moet doen en juist niet moet doen als je student tijdens de les een aanval krijgt. Tijdens een aanval zit er veel kracht in de kaken, dus zorg dat je tijdens een aanval nooit iets tussen de tanden stopt, de student kan erdoor stikken en/of bijten in de vinger.
2. Vraag naar mogelijke triggers van epileptische aanvallen en houd deze in de gaten om ze te vermijden
Triggers voor epileptische aanvallen zijn heel verschillend. Het kan aan de stress van een nieuwe omgeving liggen, aan het licht (en dan vooral lichtflitsen), aan een te lage bloedsuikerspiegel vlak voor de lunch, aan onvoldoende slaap de avond ervoor of aan de periode in de menstruatiecyclus. Er zijn geen aanwijzingen dat bepaalde houdingen of cardiovasculaire oefeningen aanvallen veroorzaken. De meeste epilepsiepatiënten zijn zich bewust van bepaalde triggers die aanvallen kunnen veroorzaken. Vraag je student dus of het waarschijnlijk is dat er tijdens de les een aantal triggers kunnen optreden, wat deze triggers kunnen zijn en hoe je ze kunt helpen vermijden.
3. Behandel ze niet als kinderen
Het is niet nodig om je studenten die aan epilepsie lijden met grotere fijngevoeligheid te behandelen en hen niet toe te staan actief deel te nemen aan de les.
Voor je eigen geruststelling is het belangrijk om te beseffen dat het zeer onwaarschijnlijk is dat bepaalde oefeningen of lichamelijke belastingen een aanval veroorzaken.
Een onderzoek in Noorwegen onder vrouwen met ongecontroleerde epilepsie resulteerde in een aanzienlijke vermindering van het aantal epileptische aanvallen door gedurende 15 weken lang, twee keer per week, een regelmatige bewegingssessies van 60 minuten (bijvoorbeeld hardlopen, lopen, zwemmen, fietsen) te beoefenen. [1]
Het oefencomponent van yoga is daarom zeer nuttig en is slechts zeer zelden een trigger voor aanvallen. Om aan de veilige kant te blijven zorg je ervoor dat de student zich niet te veel inspant. Over het algemeen kunnen leerlingen met epilepsie alle ademhalingsoefeningen, zonnegroeten en de meeste yogahoudingen doen. Let wel op dat de student niet gaat hyperventileren, dit kan een trigger zijn voor een epileptische aanval.
Het grootste risico voor yogastudenten met epilepsie is een onverwachte aanval.
Daarom moet je als leraar verschillende variaties geven van houdingen met verschillende moeilijkheidsgraad of tijdens de pose dicht bij de leerling in de buurt blijven. Houdingen die een risico zouden kunnen vormen zijn bijvoorbeeld de hoofdstand en de schouderstand, we adviseren om spanning op het hoofd en de nek te vermijden.
4. Moedig ze aan en motiveer ze.
Als een student zich gemotiveerd voelt om uitdagende dingen zoals inversies en handbalansen te oefenen en een goed idee heeft wanneer aanvallen zich bij hem of haar voordoen – hoef je ze niet af te remmen. Geloof in je leerlingen en motiveer ze. Natuurlijk is voorzichtigheid geboden en moeten je leerlingen zich bewust zijn van wat ze aan het doen zijn, hoe ze zich voelen en dienen ze onmiddellijk te stoppen als ze het gevoel hebben dat er iets niet in orde is (zoals dat ook in elke andere situatie al gebeurd). Helaas kan niet iedereen een aanval aan voelen komen en kan een aanval plots ontstaan, dat is het grote nadeel van deze aandoening.
10 kalmerende en verjongende yoga-oefeningen en houdingen voor epilepsie
De volgende oefeningen en yogahoudingen zijn nuttig om het zenuwstelsel te kalmeren en zijn daarom nuttig bij het omgaan met de nasleep van een aanval. Zoals hierboven vermeld, bij een regelmatig beoefening kunnen sommige epilepsiepatiënten zelfs een vermindering van het aantal aanvallen ervaren.
Anulom Vilom | Alternatieve neusademhaling
In eerste instantie raden we aan om deze ademhalingsoefening zonder retentie te doen. Dus inademen 4 tellen door het linker neusgat en dan onmiddellijk uitademen 8 tellen door het rechter neusgat. Om een ronde te voltooien, ademt u opnieuw gedurende 4 tellen in door het rechter neusgat en ademt u 8 tellen uit door het linker neusgat. Zodra dit comfortabel aanvoelt, kunt u na de inademing (en vóór de uitademing) een retentie van 8 tellen toevoegen.
Shashankasana (Balasana) | Child’s Pose
Terwijl u het voorhoofd op de mat laat rusten en uw ademhaling gemakkelijk en comfortabel laat worden, komt u in de rust en regeneratie van uw zenuwstelsel. De zachte druk van het voorhoofd tegen de grond is zeer kalmerend en rustgevend. Zorg ervoor dat uw voorhoofd op de mat of een kussen rust en dat ook uw billen op uw hielen of op het kussen rusten.
Salamba Sarvangasana | Ondersteunde schouderstandaard (tegen de muur)
De licht verhoogde bloedstroom naar het hoofd en de druk in de keelstreek, veroorzaakt een fysieke reflex die baroreflex wordt genoemd. Het is een van de vele triggers die we in ons lichaam hebben, waardoor we in de kalme en ontspannen toestand van het parasympathisch zenuwstelsel komen. Door dit effect is de Schouderstand eigenlijk een heel ontspannende pose. Om deze pose toegankelijker en veiliger te maken, raden we aan deze te leren met de voeten tegen de muur voor studenten met epilepsie.
Passchimottanasana | Zittende voorwaartse buiging
De Seated Forward Bend (Passchimottanasana) is een uitstekende pose om de hele achterkant van je lichaam te strekken en de spanning in je onderrug en heupen te verminderen. Voordat je de pose betreedt, moet je ervoor zorgen dat je hoog op je zittende botten zit. Betreed de pose met een rechte rug en laat, wanneer u uw maximale flexie bereikt, uw bovenrug rond en uw voorhoofd op uw knieën (of op een steun) rusten. Als je hamstrings te strak zijn, buig dan je knieën en laat ze op een opgevouwen deken rusten voordat je de pose aanneemt zoals hierboven beschreven. Als je eenmaal in de houding bent, probeer dan volledig te ontspannen terwijl je in je onderbuik en onderrug ademt.
Supta Eka Pada Kapotasana | De duifhouding
De Sleeping Pigeon Pose verlengt en laat de spanning diep in je billen (de bilspieren en piriformis) en de heupbuigers (quadriceps femoris en psoas) los, terwijl er ruimte is om in het lichaam te ademen en in te checken hoe je je voelt. De psoas wordt beschouwd als een opslagplaats voor stress en angst en het zachtjes uitrekken kan studenten met epilepsie helpen bij het loslaten van lang opgeslagen emoties en stress.
Seal Pose (Yin Yoga)
De Seal is een aangepaste versie van de Extended Cobra Pose. Door kussens onder de buik te gebruiken, wordt het een Yin Yoga-pose die 3-5 minuten kan worden vastgehouden. Het is een uitstekende pose om de sacraal-lumbale boog te masseren en het stimuleert de hele wervelkolom en de buikorganen.
Dhanurasana | Buigende Pose
In de buigende pose stretch en verleng je de buikspieren, de psoas en quadriceps wat zorgt voor stress verlichting. Door het openen van de borstkas wordt het makkelijker om de adem te vergroten. De houding verlicht spanning in de schouders en nek en is daarom aan te raden voor mensen die vaak spanningshoofdpijn ervaren.
Ardha Matsyendrasana | Halve rugtwist
De halve rug twist brengt de ruggengraat in een lijn door het rekken van de bindweefselbanden die aan je ruggengraat vastzitten. Hierbij worden de organen en tussenwervelschijven gemasseerd en wordt in de twist eventuele spanning in de rug, armen, schouders en nek verlicht.
Garland Pose | Malasana
The Garland Pose, ook bekend als Yogic Squat, is een pose waarin je een balans moet vinden tussen activering en ontspanning. Terwijl u de hielen in de grond duwt, uw ellebogen naar buiten duwt en met de bovenkant van het hoofd omhoog reikt, laat u uw achilleshielen ontspannen en worden uw binnenste dijen en kuiten langer. Zorg ervoor dat je hielen rusten en ondersteun ze indien nodig op een opgevouwen mat of een blok.
Vrkshasana | Boomhouding
The Tree Pose is een enorm aardende en kalmerende houding, waarin je eenpuntige focus en een heldere geest kunt ontwikkelen. Kijk naar een punt iets boven ooghoogte en op ongeveer 2 meter afstand. Kijk naar het punt met een zachte blik en als je moeite hebt om je evenwicht te bewaren, richt je ademhaling dan naar het brandpunt. Houd de pose aan elke kant minstens 1 minuut vast.
De ervaring van onze oud studente Yvon:
Van kinds af aan is er epilepsie bij me gediagnosticeerd. Vaak kwam dit door spanningen/stresserende momenten. Ik slik dagelijks medicijnen en heb de zogenaamde Grand mal of wel Tonisch-clonische aanvallen. Waarbij ik flauw val, mijn hele lichaam schokkende bewegingen maakt en ik vaak urine verlies. De aanvallen slaan bij mij toe als ik in rust ben. Dus niet wanneer ik sport/dans en andere actieve dingen doe.
Ik leef een sportief leven en ben werkzaam in sport en fitness branche. Eigenlijk leef ik een normaal leven zonder aanpassingen. Maar zelfs met medicatie kreeg ik epileptische aanvallen.
Sinds ik yoga beoefen kan ik spannende momenten en stress in mijn leven veel meer onder controle houden. Sinds ik gecertificeerd yoga docent ben heb ik al heel wat momenten van activiteit in mijn hersenen kunnen kalmeren en epileptische aanvallen heb voorkomen.
Ik voel mijn hersenen activiteit aanmaken, wanneer ik moe ben, stress ervaar of emotioneel ben. Zodra ik dit voel, start ik vaak direct met de ademhalingsoefening: Anulom Vilom, ook al is de activiteit nog maar heel klein. Deze ademhalingsoefening is mijn number 1 to follow, gevolgd door shavasana en heeft mij vele malen en vrij recent nog geholpen.
Iedere dag oefen ik bijna alle asana’s die ik wil doen, zonder enig probleem. Ook hoofdstanden en andere inversies, deze asana’s zijn helemaal geen probleem bij mij. Balans is the key. Ben ik moe of overprikkeld, dan zorg ik voor mezelf door even een powernap te doen. Gezonde voeding, die je lichaam helpt functioneren en voedt, is heel belangrijk hierin, maar dit vind ik voor iedereen belangrijk. Ook zorg ik voor voldoende momenten om mijn eigen batterij op te laten.
Vandaag de dag motiveert zelfs mijn vriend me als ik overprikkeld ben om mijn meditatie/ademhalingsoefening te gaan doen om te kalmeren. Hij ziet ook de verschillen.
Dus ja, yoga kan wel degelijk helpen bij epilepsie.”
Geschreven door Yvon Tilmans, @yogi_on_a_journey
Bronvermeldingen
[1] https://www.epilepsysociety.org.uk/exercise-and-epilepsy
[2] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22365651
[3] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3200033/
[4] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6023989/
[5] https://www.epilepsy.com/learn/types-seizures/tonic-clonic-seizures