Hormonale Gezondheid: Yoga voor een Gezonde Menstruatiecyclus
Door de geschiedenis heen is menstruatie in verschillende culturen over de hele wereld zowel als onrein als heilig beschouwd. In culturen waar de menstruatie als heilig werd gezien, was er veel kennis over hoe de menstruatiecyclus in balans te brengen met behulp van kruiden, yoga en dieet.
Pas recentelijk is menstruatie iets geworden dat volledig genegeerd wordt door zowel mannen, vrouwen, als de hele cultuur eromheen. Veel vrouwen zien hun menstruatie tegenwoordig in het beste geval als een ongemak of een verstoring van hun schema, en in het slechtste geval als een vloek. In veel gevallen, wanneer vrouwen menstruatieklachten zoals pijn of PMS ervaren, wordt dit deels veroorzaakt door de manier waarop ze tegen de menstruatie aankijken. De meesten van ons hebben geleerd dat het een ergernis is waar je maar mee moet leren leven, en voor sommigen van ons was het zelfs iets om zich voor te schamen.
Deze overtuigingen zitten diep geworteld in ons systeem en kunnen uiteindelijk zelfs lichamelijke problemen veroorzaken. Vooral wanneer we proberen het feit dat we een menstruatiecyclus hebben volledig te negeren. We proberen een lineair 9 tot 5 leven te leiden, gebaseerd op patriarchale overtuigingen, en zijn de waarde van onze vrouwelijke, cyclische aard en wijsheid totaal vergeten.
Op dit moment lijdt de aarde onder een patriarchaal systeem dat logica belangrijker vindt dan intuïtie, wetenschappelijk bewijs belangrijker vindt dan de aangeboren wijsheid van ons lichaam, en een lineair gepland leven belangrijker vindt dan spontaniteit, creativiteit en flow. En het zijn niet alleen vrouwen die onderdrukt worden door dit systeem, het zijn ook mannen. Er is een epidemie van stress, angst, overweldiging, chronische vermoeidheid, depressie, en allerlei ziekten. Om dit te veranderen moeten we de vitale kracht en levenskracht van het vrouwelijke omarmen. We moeten uit ons hoofd komen en ons weer verbinden met ons lichaam en met moeder aarde. Voor vrouwen begint dit met het omarmen van de menstruatiecyclus en het leren hoe ze yoga, dieet en veranderingen in levensstijl kunnen gebruiken om hun hormonale gezondheid te ondersteunen.
Het Verbeteren van de Hormonale Gezondheid door het Omarmen van de Menstruatiecyclus
Het eerste wat we van onze menstruatiecyclus kunnen leren is dat we cyclische wezens zijn. Dit is niet alleen waar op fysiek niveau, maar ook op energetisch en emotioneel niveau. In onze maatschappij wordt deze cyclus volledig genegeerd. Ons hele systeem is lineair gebaseerd en negeert onze aangeboren behoefte aan rust en innerlijke reflectie die we nodig hebben om acties te ondernemen die geleid worden door ons hart. Dit is de reden waarom velen van ons zich overweldigd, onvervuld en gestrest voelen.
We zitten gevangen in een systeem dat onze vrouwelijke gezondheid niet ondersteunt en ons hele hormonale systeem in gevaar brengt. Ons lineaire leven is de reden dat we vastzitten in de overlevingsstand in plaats van dat we floreren. Hoewel we misschien niet in staat zijn om het hele systeem in een keer te veranderen, kunnen we beginnen door te leven volgens onze eigen natuur en eenvoudige stappen te nemen om echt te luisteren naar de behoeften van ons lichaam en onze yogabeoefening daarop aan te passen.
Een Vrouwelijke Benadering van Yoga
Hoewel de Yoga gemeenschap vandaag de dag voornamelijk wordt gedomineerd door vrouwen, was er ooit een tijd dat yoga uitsluitend bedoeld was voor mannen. Het was in wezen ontworpen voor een mannelijk lichaam. Daarnaast leven we momenteel in een maatschappij die in een mannelijke overdrive is, waardoor veel vrouwen Yoga op een meer mannelijke manier beoefenen. Vrouwen hebben echter een ander lichaam en andere behoeften. Een groot verschil is dat vrouwen elke maand veel meer hormonale schommelingen doormaken, die een directe invloed hebben op hun energie, stemming en fysieke lichaam.
Een vrouwelijke benadering van yoga eert deze maandelijkse cyclus. Het gaat erom met je lichaam samen te werken en ernaar te luisteren, in plaats van ertegenin te gaan. Alleen als je echt luistert naar wat je lichaam nodig heeft, kun je optimale gezondheid en vitaliteit bereiken.
Een belangrijk oud Yogaprincipe is ahimsa, wat niet-kwetsen of geweldloosheid betekent. Hoewel we allemaal geleerd hebben om anderen geen kwaad te doen, zijn velen van ons vergeten om ook zacht voor zichzelf te zijn. Vooral vrouwen kunnen erg hard zijn voor zichzelf en zichzelf pushen in meer ‘yang’-achtige oefeningen en rigoureuze yogareeksen, zonder het in evenwicht te brengen door middel van herstellende praktijken zoals Yoga Nidra en Yin Yoga.
Hormonale gezondheidsproblemen bij vrouwen zijn de laatste decennia sterk toegenomen. Menstruatiekrampen, PMS, en zelfs diepere aandoeningen zoals endometriose en PCOS nemen toe, evenals onvruchtbaarheid en menopauzale symptomen.[1]
De eerste stap naar een meer vrouwelijke benadering van yoga en vrouwelijke gezondheid is het erkennen en omarmen van onze cyclische veranderingen gedurende de maand, en ook de veranderingen gedurende het jaar en in ons leven.
Yoga en Ayurveda voor een Gezonde Menstruatiecyclus
Yoga kan een belangrijke rol spelen bij het in balans brengen van hormonen. Daarom kan yoga worden gebruikt om de natuurlijke menstruatiecyclus van een vrouw in balans te brengen en te ondersteunen. Elke asana heeft een ander effect op het lichaam en dus op de hormonen. Het is vooral nuttig bij het in evenwicht brengen van onze stress- en geslachtshormonen. Chronische stress kan een enorme impact hebben op de reproductieve gezondheid van een vrouw. Dit komt omdat ons lichaam altijd voorrang geeft aan overleven boven voortplanting[2]. Yoga kan helpen om het zenuwstelsel te kalmeren en daarmee de stressrespons in het lichaam, wat belangrijk is om de balans tussen de geslachts- en stresshormonen te bewaren.
Welke yogabeoefening heilzaam zal zijn, kan voor elke persoon anders zijn, afhankelijk van zijn natuurlijke lichaam-geest constitutie, maar nog belangrijker van zijn huidige toestand en onevenwichtigheden. Dit is waar Ayurveda ons kan helpen.
Wat Ayurveda ons Leert over de Gezondheid van Vrouwen
Yoga en Ayurveda zijn zusterwetenschappen. Ayurveda betekent letterlijk de wetenschap van het leven.
Volgens de Ayurveda is menstruatie een natuurlijk reinigingsproces dat niet pijnlijk of ongemakkelijk hoeft te zijn. Menstruatiekrampen komen misschien vaak voor, maar ze zijn niet normaal. Volgens de Ayurveda weerspiegelt menstruatie de algemene gezondheidstoestand van een vrouw. Geboortebeperking of andere vormen van synthetische hormonen maskeren haar ware conditie.
Als er iets mis is met je menstruatiecyclus is dat meestal een indicatie van een groter gezondheidsprobleem. Een verkeerd dieet, een verkeerde levensstijl, genetische oorzaken en stress kunnen onderliggende factoren zijn. De menstruatiecyclus, zoals de regelmaat, de kwaliteit van het bloed, de duur, en andere symptomen zoals krampen, zware menstruaties, of geen menstruaties, kunnen je veel vertellen over je huidige onevenwichtigheden. Op deze manier is je menstruatiecyclus als een barometer voor je algehele gezondheid.
Ayurveda leert ons dat we allemaal een unieke lichaam-geest constitutie hebben, en dat we daarom allemaal verschillende behoeften hebben.
Volgens de Ayurveda bestaat alles in het universum, levend of niet-levend, uit 5 elementen: Ether, Lucht, Vuur, Water, en Aarde. Deze 5 elementen vormen drie basis lichaam-geest types of dosha’s:
- Vata (ether + lucht),
- Pitta (vuur + water), en
- Kapha (Water + Aarde).
Vata is verantwoordelijk voor alle beweging in het lichaam en de geest. Pitta is verantwoordelijk voor alle transformaties in het lichaam en de geest. Kapha is verantwoordelijk voor structuur en stabiliteit in het lichaam en de geest.
We bestaan allemaal uit alle drie de dosha’s, anders zouden we niet kunnen functioneren. Maar meestal zijn 1 of 2 van deze dosha’s overheersend. Jouw unieke samenstelling van deze drie dosha’s bepaalt je fysieke en mentale eigenschappen. Door de dosha’s te leren kennen kom je veel over jezelf te weten. Deze dosha’s kunnen ook uit balans raken. Ayurveda kan je helpen om de signalen en behoeften van je lichaam te begrijpen.
De Menstruele Cyclus: Yoga Oefeningen voor elke fase van de Cyclus
Elke maand doorloopt een vrouw verschillende fasen. Volgens Ayurveda wordt elk van deze fasen overheerst door een van de dosha’s. Dit beïnvloedt de manier waarop je je voelt en welke yoga practice het meest geschikt is om de interne veranderingen van die fase te ondersteunen. Bij het onderwijzen van yoga voor een gezonde menstruatiecyclus, is het belangrijk om bewust te zijn van de drie fysieke, hormonale en emotionele fasen die elke vrouw elke maand doormaakt:
De menstruatiefaseDe menstruatiefase wordt overheerst door de Vata dosha. Vata is verantwoordelijk voor alle bewegingen in het lichaam. Apana Vayu, een van de subdoshas, is verantwoordelijk voor alle neerwaartse en uitwaartse bewegingen, zoals urineren, defecatie, en een vlotte menstruatie. Wanneer Vata uit balans is, kan dit de neerwaartse stroom van Apana Vayu verstoren en daardoor allerlei menstruatiestoornissen veroorzaken, zoals krampen of schaarse menstruaties.
Het belangrijkste tijdens deze fase is om Vata in balans te brengen. Dat betekent dat de yogareeks aardend, ontspannend, zacht en verzorgend moet zijn.
De folliculaire faseDe folliculaire fase is als de lente. Zodra het menstruatiebloed is uitgeplast, stijgt het oestrogeen en begint het lichaam nieuw baarmoederslijmvlies aan te leggen, en in de eierstokken beginnen nieuwe follikels te groeien. Volgens de Ayurveda is dit de Kapha-fase van de cyclus, omdat oestrogeen een meer Kapha-achtig hormoon is en nieuwe weefsels opbouwt.
Het is een meer dynamische fase en een geweldige tijd om nieuwe projecten te starten. Emotioneel en mentaal begint je energie toe te nemen, maar het is belangrijk om de tijd te nemen om je energie weer op te bouwen in plaats van meteen in de hoogste versnelling te springen.
Dynamische Vinyasa Flow series, maar ook actieve Hatha Yoga houdingen met staande houdingen, arm balansen, actieve inversies en achteroverbuigingen helpen je lichaam en geest te stimuleren om je energieker en sterker te voelen. Al deze houdingen brengen Kapha in balans en voorkomen dat je je traag of lusteloos voelt.
Als oestrogeen zijn piek bereikt, vindt de ovulatie plaats en voel je je het meest vruchtbaar, sappig en vrouwelijk.
De luteale faseNa de ovulatie daalt het oestrogeenniveau, en gaan we de luteale fase in. Volgens de Ayurveda wordt deze fase overheerst door de pitta dosha, door de toename van progesteron, wat een meer Pitta-achtig hormoon is. Het onderhoudt het baarmoederslijmvlies en stuwt het met bloedvaten om het voor te bereiden op een mogelijke bevruchting.
Dit wordt vaak beschouwd als de meest uitdagende fase. Als er te veel warmte in het lichaam is, kan dit meer klassieke PMS-symptomen veroorzaken, zoals prikkelbaarheid, hoofdpijn, gejaagdheid en acne in het gezicht.
Hoewel het een minder geaccepteerde fase is in onze samenleving, is het eigenlijk een geweldige tijd voor genezing, omdat vrouwen meer afgestemd zijn op hun intuïtie en boodschappen van het onderbewustzijn toegankelijker worden. Emoties uit je onderbewustzijn komen naar de oppervlakte om gevoeld en geheeld te worden. Meditatie, dagboeken schrijven, dagdromen en lange wandelingen in de natuur zijn geweldig in deze tijd.
De belangrijkste intentie van je yogabeoefening in deze periode zou moeten zijn om het zenuwstelsel te kalmeren met meer Yin-achtige oefeningen, de geest af te koelen, energie te herstellen, het lichaam te voeden en het natuurlijke ontgiftingsproces van het lichaam te ondersteunen.
De Menstruatiecyclus in Balans Brengen met Yoga
Hoewel niet iedereen menstruatieproblemen heeft, is er vandaag de dag een aanzienlijke groep vrouwen die allerlei onevenwichtigheden en aandoeningen ervaren, zoals pijnlijke menstruaties, hevig bloedverlies, PMS, endometriose, PCOS, of baarmoederfibromen. Dieet, levensstijl en yoga kunnen helpen het systeem weer in balans te brengen en de symptomen te verminderen. Het reguleren van je menstruatiecyclus zal ook je vruchtbaarheid en kans op conceptie optimaliseren.
De volgende overgang in het leven van een vrouw, de menopauze, zou ook soepel en zonder problemen moeten verlopen als een vrouw gezond is. Het proces van de menopauze begint al op 35-jarige leeftijd, wanneer het progesteron begint af te nemen[3]. Een evenwichtige levensstijl, het eten van de juiste voedingsmiddelen, het verminderen van stress en het doen van de juiste oefeningen zullen je helpen om vlot door de menopauze te gaan. Neem menstruatieproblemen of -stoornissen bovendien serieus, want ze weerspiegelen je algehele gezondheid. Als het op tijd in balans is, voorkomt dat grotere problemen tijdens de menopauze. De beste tijd om daarmee te beginnen is vandaag.
Conclusie
Yoga en Ayurveda ondersteunen samen de hormonale balans van vrouwen gedurende de hele maandelijkse cyclus. Dit is niet alleen belangrijk om de menstruatie soepel te laten verlopen, maar het is ook belangrijk voor de algehele gezondheid en vruchtbaarheid van vrouwen. Een belangrijk principe is het volgen van de natuurlijke stroom van de cyclus van een vrouw, die zowel energieke, uitgaande, productieve fasen als perioden van bezinning, rust en verjonging bevat.
Als gezondheidsprofessional, of je nu yogaleraar of (ayurvedisch) therapeut bent, is het belangrijk om je studenten of cliënten te begeleiden naar een optimale gezondheid. Om de gezondheid van vrouwen te ondersteunen, is het belangrijk om hun ware aard te begrijpen. Door de Ayurvedische principes te begrijpen kun je vrouwen begeleiden naar een meer gebalanceerd en vervuld leven, door gebruik te maken van Yoga en Ayurvedische leefstijl praktijken.
Bronnen
[1] – Het boek Balance Your Hormones, Balance Your Life van Dr. Claudia Welch geeft verschillende voorbeelden en bronnen die wijzen op een toename van menstruatiestoornissen, onvruchtbaarheid en menopauzale onevenwichtigheden in de afgelopen decennia. 2] – Dr. Claudia Welch, Balance Your Hormones, Balance Your Life, p. 30/31[3] – Dr. Claudia Welch, Balance Your Hormones, Balance Your Life, p. 115/116Bobby Clennell, The Women’s Yoga BookAna Davis, Bewegen met de maanRobert Svoboda, Ayurveda voor vrouwen
